Nuôi trồng dược liệu - Kỳ 3: Nhân giống sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh có số lượng saponin (có tác dụng chống lão hóa, chữa bệnh tiểu đường, bảo vệ tim mạch, chống stress, ngừa ung thư...) cao hơn nhiều lần so với các loại sâm khác trên thế giới. Trong thân và rễ củ của sâm, các nhà khoa học đã xác định được có 52 saponin, trong đó có 26 saponin thường thấy ở sâm Triều Tiên, sâm Mỹ, sâm Nhật và 26 saponin chỉ có trong sâm Ngọc Linh. Ngoài ra, trong các bộ phận trên mặt đất của sâm như lá, thân… đã tìm thấy 19 saponin dammaran, trong đó có 8 saponin có cấu trúc mới. Với số lượng và chất lượng các saponin “có một không hai” này, các nhà khoa học trong và ngoài nước đã xếp hạng sâm Ngọc Linh là loài sâm quý hiếm và tốt nhất thế giới cho đến nay.

Bảo vật thiên nhiên

Hiện nay có rất ít tổ chức, đơn vị có khả năng ứng dụng công nghệ bảo tồn, nuôi trồng, phát triển cây thuốc quý này, nhưng Công ty CP thương mại - dược - sâm Ngọc Linh Quảng Nam (QUASAPHARCO) đã theo đuổi việc bảo tồn và phát triển cây sâm Ngọc Linh suốt thời gian qua. Bước đầu là việc tập trung những gốc sâm tự nhiên nằm rải rác trong các khu vực hoang sơ trên đỉnh núi Ngọc Linh (Quảng Nam) về trạm dược liệu của công ty.

Trong thời gian đầu, do chưa nắm vững đặc điểm sinh lý của cây, tỷ lệ gieo trồng thành công chỉ đạt khoảng 30%. Sau khi nghiên cứu loại bỏ các hạt lép hoặc hư, kết hợp với hoán đổi thời vụ gieo hạt và điều chỉnh thành công thời điểm ươm cây, tỷ lệ gieo trồng thành công đã đạt trên 70%. Tuy nhiên đó chỉ là giai đoạn đầu. Quá trình tìm cách bảo quản hạt và cây giống khỏi mầm bệnh, sâu ăn lá, chuột ăn hạt cũng khiến đội ngũ cán bộ kỹ thuật của công ty hao tâm tổn sức. Đặc tính của hạt giống và cây con sâm Ngọc Linh khá đặc biệt. Vỏ hạt đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển của cây con, bởi khi nảy mầm, nếu rễ chưa lấy đủ chất dinh dưỡng trong đất thì chính lớp vỏ này cung cấp đầy đủ dinh dưỡng giúp cây phát triển mạnh mẽ, cứng cáp trong thời gian đầu.

Tuy nhiên, cũng chính mùi hương và dinh dưỡng trong lớp vỏ này lại là nguyên nhân thu hút sâu bệnh và côn trùng phá hoại. Rất kiên trì, cuối cùng các cán bộ kỹ thuật của công ty cũng tìm được giải pháp. Hiện tỷ lệ cây giống phát triển đạt hơn 90%.

Mở rộng diện tích

Sau nhiều năm chăm sóc và mở rộng, diện tích gieo trồng sâm Ngọc Linh của QUASAPHARCO đã phát triển từ 2 ha đến gần 10 ha. Sản lượng cây giống đạt trên 50.000 cây mỗi năm. Nhận biết từ sớm giá trị khoa học lẫn kinh tế của cây sâm Ngọc Linh, không dừng lại ở việc tự nuôi trồng, định kỳ hằng năm công ty đã phân chia hơn 60% số lượng hạt giống và cây giống sâm Ngọc Linh đến đông đảo bà con trong khu vực, cũng như hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc để cây phát triển tự nhiên đạt kết quả tốt nhất. Đến năm 2012, QUASAPHARCO đã cung cấp gần 1,2 triệu cây cho bà con.

Không chỉ xây dựng đầy đủ điều kiện an toàn thuận lợi để sâm Ngọc Linh phát triển, QUASAPHARCO còn sản xuất các sản phẩm và nước uống chiết xuất từ sâm Ngọc Linh như: Nước uống bổ dưỡng sâm Ngọc Linh, sâm Ngọc Linh mật ong, trà túi lọc sâm Ngọc Linh, dòng sản phẩm dành cho người ăn kiêng và đái tháo đường.